Doorbraak boycot Russische olie tijdens top lijkt ijdele hoop

• Aïda Brands

  redacteur Brussel

Rusland aanpakken waar het pijn doet. Dat is het doel van de olieboycot in het zesde sanctiepakket dat de Europese Commissie onlangs als voorstel presenteerde. Maar nu, vier weken later, zijn de EU-landen er nog altijd niet over uit. Vandaag spreken de regeringsleiders elkaar er voor het eerst in levende lijve over. De hoop is dat de EU-top de onderhandelingen een laatste zet kan geven.

Hoewel de regeringsleiders elkaar nu voor het eerst zien, werd er achter de schermen de afgelopen weken flink onderhandeld. Zelfs gister, op een zondag, werd op ambassadeursniveau nog koortsachtig geprobeerd een compromis te bereiken. Ook vanochtend voorafgaand aan de top kwamen de ambassadeurs nog bij elkaar.

Hongarije houdt poot stijf

Toch lijkt er maar weinig schot in de zaak. Vooral Hongarije houdt voet bij stuk en wil garanties dat een boycot van Russisch olie de economie niet beschadigt. Volgens hooggeplaatste diplomaten willen alle landen wel een sanctiepakket, maar gaat de discussie vooral over de prijs die EU-landen voor de olieboycot betalen.

Vorige week werd een voorstel gedaan dat Hongarije samen met een paar andere landen langer gebruik mag maken van Russische olie die via pijpleidingen naar de landen stroomt. Het zou een flinke afzwakking van het sanctiepakket zijn. In plaats van dat er helemaal geen olie meer van Rusland zou worden gekocht zou nog altijd een derde van de huidige Russische olie worden aangeschaft.

Landen als Polen en de Baltische staten vinden dit niet ver genoeg gaan en willen een volledige boycot. Maar ook bijvoorbeeld een land als Italië heeft moeite met deze oplossing. Ze vrezen oneerlijke concurrentie omdat landen als Hongarije de komende jaren goedkoop olie kunnen blijven kopen uit Rusland. Landen als Italië zullen op zoek moeten naar duurdere alternatieven. Zij willen dan ook dat de overgangsperiode voor Hongarije niet te lang duurt.

Eensgezindheid?

Vandaag zal er tijdens de top zeer waarschijnlijk over gesproken worden, al staat het niet officieel op de agenda. Een aantal landen zal proberen de Hongaarse premier Orbán op andere gedachten te brengen. De Oekraïense president Zelensky belt vanmiddag in tijdens de top. Ook hij zal zeer waarschijnlijk beginnen over de olieboycot.

Na maanden van eensgezindheid lijken nu de eerste barsten in de Europese samenwerking weer zichtbaar. Ook de Duitse minister van Economische Zaken zei gisteren nog dat een akkoord over een olieboycot heel lastig is. Maar ook over andere punten die de komende twee dagen besproken worden lijkt nog geen overeenstemming. Zo zijn de landen het nog niet eens wat te doen tegen de stijgende energieprijzen en is een oplossing voor voedseltekorten in Afrika ook nog niet gevonden.

Waar bij eerdere toppen door de regeringsleiders vooral de nadruk werd gelegd op eensgezinde steun aan Oekraïne, lijkt deze top vooral bloot te gaan leggen waar de landen het niet eens over zijn.