Nederlandse onderzoekers van het Amsterdam UMC hebben ontdekt dat corona nog schadelijker is dan we al wisten: het tast ook de hersenen aan. De ziekte kan ertoe leiden dat het immuunsysteem in de hersenen op hol slaat. Het onderzoek is vandaag gepubliceerd in het toonaangevende medische tijdschrift The Lancet Microbe.
Patholoog Paul van der Valk bestudeerde met zijn team uitvoerig de hersenen van elf patiënten die aan covid-19 zijn overleden. Bij tien van hen zag hij dat de ziekte duidelijke sporen in de hersenen had achtergelaten. Er werden afweercellen (zogeheten T-lymfocyten) ontdekt die niet in de hersenen thuishoren.
Deze afwijkingen trof hij bij de overleden patiënten in de gehele hersenen en het ruggenmerg aan. "Dit zijn cellen die normaal gesproken uit de hersenen worden geweerd", zegt Van der Valk. "Maar bij de covid-19-patiënten zagen we dat ze de bloedbaan hadden verlaten en het hersenweefsel binnentraden. Dan weet ik als patholoog: hier is iets goed mis."
We gingen langs bij patholoog Van der Valk die ons, met de hersenen van een overleden patiënt, uitlegt hoe corona ons brein aantast:
Het virus zelf werd niet in de hersenen van de overledenen teruggevonden. Van der Valk ziet daarom sterke aanwijzingen dat de afweercellen, bedoeld om covid-19 te bevechten, per abuis ook bepaalde eiwitten in de hersenen hebben aangevallen. "Dat kan gebeuren als het eiwit enigszins op het virus lijkt. Het eigen immuunsysteem slaat dan op hol."
Nader onderzoek is nodig om te weten op welke lichaamseigen eiwitten in de hersenen deze afweercellen het gemunt hebben. Maar het proces zou mogelijk wel kunnen verklaren waarom zoveel coronapatiënten nog langdurig, soms vele maanden, last houden van vermoeidheid en concentratieproblemen, zegt Van der Valk. "Mogelijk kan voor deze groep immuun-onderdrukkende medicatie verlichting geven. Maar dat moet eerst nog wel verder worden onderzocht."
Britse neurologen beschreven deze zomer al dat corona in sommige gevallen hersenbloedingen en zenuwschade kan veroorzaken, ook bij mensen met relatief milde coronaklachten.