Hoe bijzonder is die dikke laag aangespoelde mosdiertjes op Ameland?

Het is een bijzonder gezicht: de kilometers lange sliert harige mosdiertjes op het strand van Ameland. De stranden aan de Noordzeekust en op de Waddeneilanden zijn bekend met de mosdiertjes, maar de hoeveelheden die op Ameland zijn aangespoeld zijn bijzonder. Het zijn er zoveel, dat ze vanwege stankoverlast worden verwijderd. Waar komen de mosdiertjes vandaan, waarom zijn het er zo veel en waarom stinken ze zo?

"Mosdiertjes zijn beestjes van nog geen millimeter groot die in zee leven", legt ecoloog en wetenschapsjournalist Cora de Leeuw uit. Ze is verbonden aan de Waddenacademie en publiceerde onlangs een uitgebreid artikel in de Leeuwarder Courant over het fenomeen.

"Ze hebben een huisje van kalk dat ze beschermt tegen de buitenwereld en vormen kolonies op onder meer rotsen, zeewier en poliepen op de bodem van de zee. Mosdiertjes komen over de hele wereld voor, vooral in tropische wateren, en er zijn meer dan 6000 soorten."

Ze leven ook in de Noordzee en spoelen elk jaar aan op Nederlandse stranden, maar zelden in de hoeveelheden die nu op de stranden van Ameland liggen. "Alleen in 1965 was er een enorme invasie van mosdiertjes in Nederland en Duitsland. Sinds afgelopen najaar worden ze weer vaker op de Nederlandse en Belgische stranden gevonden, op sommige plaatsen in een centimeters dik en kilometers lang spoor. Het gaat alles bij elkaar om miljarden diertjes."

De mosdiertjes vormen een sliert van wel enkele kilometers op Ameland:

Is daar een verklaring voor? "Als wetenschapper zeg ik dat daar eerst onderzoek naar moet worden gedaan, maar met mijn boerenverstand leg ik wel een link met klimaatverandering. De temperatuur van het zeewater lag de afgelopen jaren hoger dan gemiddeld en mosdiertjes groeien goed bij hogere temperaturen."

Ook de zwaardere stormen die het gevolg zijn van klimaatverandering hebben vermoedelijk invloed. "Door de harde wind zijn de grote hoeveelheden die afgelopen zomer zijn gegroeid losgekomen van de bodem en aangespoeld."

Overigens liggen de mosdiertjes niet alleen op de stranden van Ameland. "Ik heb ze ook massaal op Schiermonnikoog gezien en heb gehoord dat ze ook op Vlieland en Terschelling liggen en eerder dit jaar lagen ze al op Texel. Dat is afgelopen najaar al begonnen."

Voedselketen

De diertjes zijn belangrijk voor het andere leven in zee, omdat ze aan het begin staan van de voedselketen. "Ze worden gegeten door onder meer zeeslakken en in exotische gebieden door zee-egels. Die worden weer gegeten door grotere vissen en zo verder."

De Leeuw denkt dat het aanspoelen van mosdiertjes niet direct negatieve gevolgen heeft voor de biodiversiteit. "Het is een algemene soort, dus er zijn er veel van, maar als ze massaal blijven aanspoelen en doodgaan kan dat in theorie gevolgen hebben voor het zeeleven. Bovendien zijn ze niet mobiel en kunnen ze zich niet zo makkelijk naar koudere wateren verplaatsen."

Ook gebruiken andere dieren de kolonies mosdiertjes als schuilplaats. "Slakjes, garnalen, schelpdieren en zelfs zeepaardjes. Dat is heel bijzonder, want die komen normaal niet veel voor maar zijn in het voorjaar extreem veel aangespoeld."

Stank

En waarom stinken de aangespoelde mosdiertjes zo? "Op het moment dat ze aanspoelen gaan de mosdiertjes dood, want ze hebben het zeemilieu nodig om te overleven", verklaart De Leeuw. "Net als ieder ander levend organisme ontbinden ze als ze doodgaan, net zoals dode diertjes in schelpen gaan stinken."