'Vaccin betekent niet het einde van malaria, maar stimulans om nu door te pakken'
"Een kippenvelmoment", zo noemt hoogleraar vaccinontwikkeling Meta Roestenberg van het Leids Universitair Medisch Centrum het WHO-advies om kinderen te gaan vaccineren tegen malaria. Voor het eerst wordt een vaccin tegen de tropische ziekte breed uitgerold, voor het eerst ook wordt een vaccin ingezet tegen een parasitaire infectie.
"Historisch" noemde de Wereldgezondheidsorganisatie het besluit zelf. "Dit betekent hoop voor het continent dat de zwaarste klappen heeft gekregen. We verwachten dat nu veel meer kinderen beschermd tegen malaria zullen zijn en gezonde volwassenen kunnen worden."
De afgelopen jaren heeft de WHO ervaring met het vaccin opgedaan met pilotprojecten in Ghana, Malawi en Kenia. Kinderen kregen het vaccin na vijf, zes en zeven maanden en een booster met anderhalf jaar. Het vaccin bleek 30 procent effectief tegen de ziekte.
"Dat klinkt misschien laag, maar het is een belangrijke stap", legt Roestenberg uit. "Als je bedenkt dat er meer dan 200 miljoen zieken per jaar zijn en bijna een half miljoen mensen overlijdt, met name jonge kinderen, dan is de impact van 30 procent al snel gigantisch."
Dat het vaccin effect heeft, zegt ook een verpleegkundige in dit Keniaanse ziekenhuis:
Het opzetten van een malariavaccinatieprogramma zal nu de grootste uitdaging worden. Roestenberg somt op: "De infrastructuur is uitdagend, met slechte wegen en gebrek aan koelkasten. Daarnaast is de registratie van mensen ingewikkeld, zeker in gebieden waar mensen moeilijk bereikbaar en mobiel zijn. Ook de communicatie is belangrijk: hoe leg je goed uit dat door die 30 procent effectiviteit het vaccin andere maatregelen niet overbodig maakt?"
Net als de WHO ziet Roestenberg dit vaccin nadrukkelijk als een aanvulling op andere maatregelen, zoals het gebruik van klamboes en insecticide. "Dit is een extra wapen in ons arsenaal. Malaria is een complexe ziekte dus de bestrijding lukt je niet met één instrument."
De hoogleraar wijst erop dat het terugdringen van het aantal malariagevallen de laatste jaren afvlakt en er zorgen zijn over resistentie. Zelf doet ze daarom onderzoek naar een vaccin gebaseerd op genetisch verzwakte parasieten, waarvoor nu een klinische studie loopt samen met het Radboudumc. Ook door andere groepen wordt gewerkt aan andere vaccins die meer effectiviteit beloven.
"Ik verwacht dus niet dat dit het einde van malaria is, maar het is voor mij wel een extra stimulans om nu door te pakken en volgende stappen te zetten."
